“Adimen artifizialak osasuna aldatzea lortu du, gaixotasunak azkarrago diagnostikatuz eta tratamenduekin”

Ramón Sangüesa iker-tzaileak, Adimen Artifizialean doktorea denak, hitzaldia eman du Hibridalab Arabako Berrikuntza Irekiko eta Sormen Transferentziarako Zentroko Auditorioan. Bertan, horrelako hitzaldietan ohi ez bezala, bizitzak Adimen Artifizialaren garapenean nola eragiten eta alda-tzen duen azaldu zuen. Hogei urteko ibilbidea dauka ikerketan eta irakaskuntza-arloan Kataluniako Unibertsitate Politeknikoan (Bar-tzelona). Sangüesa berrikuntza teknologiko eta sozialaren azterketa, analisia eta aplikaziora dedikatzen da, eta bizitzaren kontzeptua zentzurik zabalenean ulertzen du, uste baitu hibridazioak hainbat zentzu, norabide eta mailatan orientatzen direla, “biziaren” eta teknologiaren arteko elkarreragina salbuespena ez dela onartuta. Horregatik, “teknologiak eguneroko bizitzan dituen inplikazioei buruzko kontzientzia sortzeko beharra” azpimarratzen du. Zientziaren komunikazioaren inguruko profesionalekin eta erakundeekin lankidetzan aritu da, hala nola Data Transparency Lab-ekin, informatikaren eta beste teknologia batzuen potentzial positiboa baina baita arriskuak ere komunikatzeko modu berriak bila-tzeko ekimenarekin. Horrez gain, diseinu- eta arte-taldeekin ere egin du lan. Adimen artifizialean adituak hainbat proiektu sortu ditu, herritarrek teknologien aukerak eta inplikazioak ezagutu eta haien inguruan eztabaida dezaten.

Nola aldatzen da adimen artifiziala bizitzara?

Lehenik eta behin, nabarmendu behar da adimen artifiziala ez dela berezko borondatea duen objektu autonomo bat. Hitzaldian horretaz hitz egin nuen, adimen artifizialaz, haren kontzepturik zabalenean eta zehatzenean. Gure bizimoduak eta antolatzeko moduak adimen emozionala nola garatzen den aztertzen dugu. Eta autonomiaren, teknologiaren determinismo teknologikotik ateratzeko, hori horrela den moduak aztertuko ditugu gure ekintzaren eta gure kontzeptu, metafora eta balioen mende dagoela azpimarratzeko. Bistan denez, giza bizitzaren eta giza gizarteko bizitza horren barruan daude arau ekonomikoak eta legeria, besteak beste, eta aztertzen dugu nola eragin dezakeen horrek guztiak adimen artifizialeko teknikak edo bestelakoak ikertzeko eta aplikatzeko denbora jakin batzuk garatzeak.

Nola eragiten du bizitzak adimen artifizialaren garapenean?

Bizitza multidimentsionala da, gizarteetaraino, eta lankidetzarako, eta autoerregulaziorako moduak antolatzeko eta emateko modua. Giza eremuetara ere iristen da, hala nola ekonomiara, negozioetara, boterera eta abarretara. Eta horren guztiaren elkarreraginetik sortzen da adimen artifiziala gauza batzuei aplikatzea, eta ez beste batzuei, pertsona batzuei mesede egitea eta beste batzuei ez. Hau da, horrela ibilbide bat garatzen da, bere eskura dauden alternatiba desberdinekin. Orain arte, gauden gizarte-denboran, seguruenik, inteligentzia emozionala arintzen den lekuetan nagusitzen dena, mutur batetik bestera mugitzen baikara. Bata guztiz desarautua dago, eta ahalik eta askatasun handiena nahi du teknologia-ekintzaileentzat, eta enpresetan nagusitasuna dutenei eta teknologia berriei oro har eta bereziki informatikari lotutako ekonomiari laguntzen die. Bestea, erabat araututako inguruneak ere baditugu, boterea zentralizatuta dutenak, eta adimen artifiziala estatu-estrategia den Txina bezalako herrialdeetan pentsa dezakegu. Beraz, hemen interes estrategikoak mugitzen dira. Horrek ez du esan nahi itxuraz liberalagoak diren eta garapen ekonomikorako nolabaiteko askatasuna duten beste leku batzuek, hala nola Estatu Batuek, ez dutenik adimen artifizialaren garapenean inberti-tzeko berezko modurik, zehazki aplikazio militarrekin edo defentsarekin zerikusia duen horretan.

Nola alda daiteke bizitza adimen artifizial izenarekin taldekatu diren hainbat teknikaren erabilerak?

Kontua ez da adimen artifizialak nola alda gaitzakeen; kontua da nola aldatzen ari zaigun, eta aspalditik. Adibidez, adimen artifiziala dago tren batera igotzean, eta berrogei urte baino gehiago daramatza ordutegiak denbora errealean berrantolatzen, adimen artifizialeko teknikei esker sarean gerta daitezkeen gorabeheren arabera. Eta adibide horretatik merkatu jarraituan eta superazeleratuan ekintzen enkanteetan nolabait jarraitzen diren mekanismoetaraino, non, funtsean, ikaskuntza autonomikoko sistema txikiak erabiltzen baitira, halako sistemak abian jartzen dituzten giza agenteen irabazi-helburuari amore emateko ekintzak kokatzeko, saltzeko eta erosteko modurik onena bilatzen dutenak.

Eta bizitza ikusteko edo bizitzeko moduari dagokionez?

Gure ikusteko, bizitzeko eta beste pertsona batzuekin elkarreragiteko moduan duen eraginari dagokionez, adimen artifizialak dagoeneko eragiten digu, aglorismoak erabiltzen ditugunean, eta esku hartzen dugun gizarte-plataforma askoren azpian dauden gomendiozko edo iragazitako aglorismoetan. Sare sozialei zerbitzua ematen dieten eta gaur egun herritar guztiek hain ezagunak eta erabiltzen dituzten plataformetan, hemen mendekotasun mota horrek asko jokatzen du adimen artifizialarekin. Are gehiago, adimen artifizialari esker, gustu estetikoak aldatzen ari direla esatera ausartzen naiz, gomendiozko aglorismo horietatik abiatuta, Netflix-en gisako eduki-plataformen erabilerara areagotu daitezen. Lan- eta lankidetza-zati batzuk ere aldatzen ari dira. Adimen artifizialak ere osasuna aldatzea lortu du, gaixotasunak azkarrago diagnostikatuz eta tratamenduekin.

Gizartean jabetzen al gara teknologiaren inplikazioez?

Nik ezetz esango nuke. Izan ere, aplikazio horren berritasunak banatzeko berrikuntza teknologikoko prozesuetan, objektu teknologikoa ondorio asko dituzten prozesu konplexuak dira, giza faktore eta ez giza faktore asko dituztenak, dirua dutenak eta ez dutenak, legeak egiten dituztenak... Objektu teknologikoak plano asko ditu, azalera asko eta elkarreragin eta harreman asko. Eta inplikazioek, batzuetan, diseinatu dituenarengandik ihes egiten dute. Hau da, beren interesetara eramaten dituzten beste faktore batzuengatik dira egokiak. Bestalde, gizarteari dagokionez, oro har, guztiok egin behar dugun ahalegina da egunean egotea, oso argi izan dezagun zer izan daitezkeen teknologia jakin batzuen inplikazioak.