Aurtengo euskal literaturen irabazleak

Literaturaren munduan lekua egitea ez da erraza. Liburu asko argitaratzen dira urtero, baina oso gutxik lortzen dute sari bat. Euskadik bere idazleen lanari balioa ematen dio Literaturako Urteko Sarien banaketarekin. Aurtengo edizioan, Uxue Apolazaren ‘Bihurguneko nasa’, Leire Bilbaoren ‘Barruko hotsak’ eta Maite Mutuberriaren ‘Irrimola’ izan dira 2022ko irabazleak. Azaroaren 24an, Kultura eta Hizkuntza Politikako sailburu Bingen Zupiriaren eskutik, Tabakalera aukeratu zuten sariak banatzeko. “Gure sortzaileen lana aitortu nahi dugu, haien lana aitortu eta idazten eta istorioak eskaintzen jarraitzera animatu nahi ditugu. Egileei eta haien lanei ikusgarritasun handiagoa ematea ere bilatzen dugu. Eta, azkenik, irakurzaletasuna ere sustatu nahi dugu. Herritarrengan istorio berriak irakurtzeko gogoa piztea, gure sortzaileek eskaintzen dizkiguten istorio horiek”, azaldu zuen Zupiriak.

‘Bihurguneko nasa’

Uxue Apaolaza (Hernani, 1981) idazlearen Bihurguneko nasa duela hamar urte sortu zen, Madrilen bizi zenean. Bederatzi istorio ezberdin, non protagonista, Lur, pertsonalki haziko den pasarte gogorrak bizi dituenean. Juan, Josetxo, Fer eta Estebanekin topo egiten du, oso pertsona ezberdinak, ez baitute bizimodu erraza. “Narrazioari tiraka ikasten ditut nire buruaz ez nekizkien gauzak, zer mozorrotzen dudan, zer mozorro ez dudan jantzi nahi, zerk itotzen nauen nauen, zer sentitzen dudan arrotz, inposatu, zer diskurtso sinetsi dudan nahi Gabe”, kontatzen du idazleak.

Era berean, Uxue Apaolazaren ipuinek gizarte izaeraren zehaztapenak, elkartasuna, lehia eta karitatea, besteen aurrean izua eta dantza egiteko gogoa, familia loturak, beldurra eta epika jorratzen dituzte. Idatzi, irakurri bezala, ez du ezertarako egiten. “Nire obsesioak kutsatzeko ez bada, nire burua ulertarazteko, bestela esan ezin ditudanak sortzeko, maite nazaten, hiltzaile ez bilakatzeko... ez dago helburu zintzorik”, dio Apaolazak.

Euskarazko Literatura modalitatean saritu dute Bihurguneko nasa liburua. “Ez naiz kontziente, egia esan. Oso lasai etorri naiz hona: momentuz, dirua, liburua itzultzeko aukera, ez dakit askoz irakurle gehiago... Ez dut uste irakurle askoko liburua denik”, aitortu du.

‘Barruko hotsak’

Barruko hotsak Leire Bilbaok (Ondarroa, 1978) idatzitako eta Maite Mutuberriak (Eltzaburu, 1985) ilustratutako poema liburua da. Haur batek bere egunerokoan aurkitzen dituen soinuen birsortze poetikoa da, esnatzen denetik lotara joaten den arte. Belarriekin irakurtzeko eta begiekin entzuteko liburua ere bada, dibertigarria eta umore bikainez betea.

Hau ez da Leire Bilbaok eta Maite Mutuberriak elkarrekin egiten duten lehen lana. Mokotxiki (2017), Bichopoemas y otras bestias (2019) eta Bestiapoemas y otras bestias (2021) dira batez ere sei urtetik gorako haurrei zuzendutako kolaborazioak. Azkena, Barruko hotsak ‘, hamar kapitulutan, txikienek egiten dituzten soinuak sortzen saiatzen da, jaikitzen direnetik oheratu arte: komunean entzuten dutena, janzten direnean, eskolara bidean, lo dauden bitartean. Fusio sortzaile horrekin bat egin du Xabier Zabala musikari eta konpositoreak ere, poema bakoitzerako soinu-banda perfektua sortu baitu. QR baten bidez artistak sortu dituen soinuak entzun daitezke.

Leire Bilbao idazleak hogei lan baino gehiago argitaratu ditu eta horietako batzuk sarituak izan dira. Batzuk aipatzearren, Etxepare Saria, Nafarroako Foru Erkidegoan.

‘Irrimola’

Maite Mutuberria ilustratzaileak (Eltzaburu, 1985) liburu formatuan sortutako artelan ugarietako bat da Irrimola. Irudi erakargarrien, mezuen, koloreen eta joko geometrikoen bidez txikienak konkistatzea lortzen duen liburua da.

Maite Mutuberria 2011n hasi zen ilustratzaile gisa, Ikus-entzunezko Komunikazioa ikasi ondoren, baina bere bokazioak beste bide batetik eraman zuen: “Zalantzak izan nituen, baina banekien benetan zer gustatzen zitzaidan”. Ordutik 30 lan baino gehiago daude, guztiak bakarrak. Marraztea maite du, baina batez ere transmititzea. Adibidez, Irrimola-n beldurra, poza, haserrea, tristura, zoriona eta abar jorratzen dira. Irrimola haurtzarotik literaturara sartzeko atea da. Jokoaren oda bat eta alaitasuna.

Irrimola literatura lanaren ilustrazioa kategorian saritua izan da. Baina sari horrez gain, Mutuberriak hainbat sari jaso ditu, hala nola Rikardo Arregi 2017 kazetaritza saria, Lazarillo 2014 saria, Peru Abarka 2014 saria eta Etxepare 2013 saria. Azken argitalpenen artean, Xomorropoemak eta Piztipoemak poema liburuak eta Kixotenean Kixotenean Kixoteari buruzko kronika liburua nabarmentzen dira.