Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako irudi pertsonalaren sektoreko enpresa txiki eta ertainek %5,72 egin dute behera fakturazioan 2019an baino (koronabirusaren pandemiaren aurreko urtea). Era berean, sektore horrek aurten saldo negatiboan ixtea aurreikusten du. Hala zehazten da Ile-apaindegi, Bizargintza eta Estetika Aretoen Sektorearen Egoera Ekonomikoaren azterketan. Seigarren azterlana da eta Autonomia Erkidegoen araberako Irudi Pertsonalaren aldeko Enpresa Aliantzak egin du. Euskadiko Ile-apainketa eta Estetika Enpresen Federazioak ere parte hartu du azterlan honetan. Era berean, azterlanaren ondorioetatik ateratzen den bezala, datu ekonomikoak “oso negatiboak” dira, azken hiru urteetan “sektoreak fakturazioaren urteko batez besteko %26ko galerak izan baititu”.
Lerro hauekin batera, ile-apaindegi bat. | ARGAZKIA: PABLO VIÑAS
Horrela, eta ildo beretik jarraituz, EAEko sektore-erakundeek ere adierazi dute inflazioak %27,2raino igo dituela aretoen produkzio-kostuak, eta zerbitzuen kostuak, berriz, %2,51 igo direla batez beste. “Negozio horiek zenbaki gorritan uzten dituen egoera ekonomiko baten aurrean gaude, eta beharrezkoa eta premiazkoa da BEZa %21etik %10era jaistea”. Inkestaren beste datu azpimarragarrietako bat da sektoreak autonomizazio progresiboaren bideari jarraitzen diola eta areto bakoitzean langile kopurua galtzen jarraitzen duela. Ildo horretan, “establezimendu horietako langileen kopurua 1,38 langilekoa baino ez zen izan 2022an. Kopuru hori etengabe jaitsi da. 2020an 1,43koa zen 2018an, eta 2,3 langile zituen”, diote txostenean.
Ildo beretik, azpimarratu zutenez, azken lau urteetan ile-apaindegietan eta edertasun-aretoetan enpleguaren %40 suntsitu da. “Zehazkiago, aretoen %41,55ek establezimenduaren jabe autonomoa bakarrik kontratazen du, eta 3 aretotik 1ek (%26,28k) langile bat baino gehiago ditu kontratatuta. Datu horiek adierazten dute aretoen negozioa gero eta txikiagoa dela eta kasu askotan autoenplegura soilik bideratutako lan-irteera dela”, nabarmentzen dute patronalek, elkarteek eta sektoreko erakundeek. Gainera, eta ildo beretik, honako hau ere salatu dute: “Zoritxarrez, sektorearen prekarietate hori establezimendu bakoitzeko langileen kopuruak behera egin duelako ikusten da, eta horrek enplegua suntsitzea dakar, batez ere emakumeena, eta ezkutuko ekonomia eta lehia desleala ile-apaindegiaren eta estetikaren inguruan eragiten du, zerbitzuak bezeroen beren etxean edo lan-merkatutik kanporatutako profesionalen etxeetan bertan kabinete txikietan egiten dituena”.
Egoera horren aurrean, sektoreak protesta- eta aldarrikapen-ekitaldi sorta berri bat iragarri du, eta horiei Euskadiko enpresak gehituko zaizkie, bereziki irudi pertsonalaren sektorean BEZaren jaitsiera aldarrikatzeko, aurtengo hauteskunde-hi-tzorduak direla eta. Elkarretaratze eta protesta horien guztien helburua alderdi politiko guztiei babesa eskatzea izango da, “eskaera hori hauteskunde-programetan sar dezaten”. Izan ere, gaineratu zutenez, “ikerketaren datuek ere islatzen dute sektorearentzat BEZ murriztua berrezartzeko egin dugun borroka historikoa ezinbestekoa dela oxigeno-baloi txiki bat izateko, egoera kritikoan dauden gela txiki asko bizirik irauten lagunduko lukeena”. Inkestatuen %96,64k uste du neurri horrek irudi pertsonalak jasaten duen zerga-bidegabekeria arintzeko balioko duela, 2012an BEZa igo zi-tzaien eta dagoeneko “berreskuratu duten beste sektore batzuekin alderatuta”.
Borrokan
BEZa %10era jaisteko eskatzea kolektibo horrek aspalditik abian jarritako borroka bat da. Urrutira joan gabe, Arabako Ileapaindegi Sortzailearen elkarteak (Apecrea) eta Merkataritza eta Zerbitzuetako hainbat enpresaburuk (Aenkomer) ere elkarretaratzea egin zuten iaz Andre Maria Zuriaren plazan, “irudi pertsonalaren sektorerako BEZ bidezkoagoa” eskatzeko. Atzetik datorren aldarrikapen horrekin batera, kolektiboak protesta egin zuen merkataritza eta zerbitzuen sektore osorako energiaren garestitze “jasangaitza” dela eta.
“Funtsezko sektorea gara eta egoera larrian gaude. Horregatik errepikatzen dugu: funtsezko jarduera batek %10eko BEZ murriztua jasan behar du. Eta gobernuak, dirua biltzeko asmoz, %21eko BEZ orokorra kobratu nahi digu”, ondorioztatu zuten orduan egindako aldarrikapen horretan.
Xehetasunez
Mobilizazioak. Azterlanaren ondorioetatik ateratzen den bezala, datu ekonomikoak “oso negatiboak” dira, azken hiru urteetan “sektoreak fakturazioaren urteko batez besteko %26ko galerak izan baititu”.
Horrela, eta ildo beretik jarraituz, EAEko sektore-erakundeek ere adierazi dute inflazioak %27,2raino igo dituela aretoen produkzio-kostuak, eta zerbitzuen kostuak, berriz, %2,51 igo direla batez beste. “Negozio horiek zenbaki gorritan uzten dituen egoera ekonomiko baten aurrean gaude, eta beharrezkoa eta premiazkoa da BEZa %21etik %10era jaistea”. Inkestaren beste datu azpimarragarrietako bat da sektoreak autonomizazio progresiboaren bideari jarraitzen diola eta areto bakoitzean langile kopurua galtzen jarraitzen duela. Ildo horretan, “establezimendu horietako langileen kopurua 1,38 langilekoa baino ez zen izan 2022an. Kopuru hori etengabe jaitsi da. 2020an 1,43koa zen 2018an, eta 2,3 langile zituen”, diote txostenean.
Esaldia. “Ikerketaren datuek ere islatzen dute sektorearen-tzat BEZ murriztua berrezar-tzeko egin dugun borroka historikoa ezinbestekoa dela oxigeno-baloi txiki bat izateko, egoera kritikoan dauden gela txiki asko bizirik irauten lagunduko lukeena”. Inkestatuen %96,64k uste du neurri horrek irudi pertsonalak jasaten duen zerga-bidegabekeria arintzeko balioko duela, 2012an BEZa igo zitzaien eta dagoeneko “berreskuratu duten beste sektore batzuekin alderatuta”, azpimarratu zuten mobilizazioak iragartzerakoan.