Gaur ospatzen den Alzheimerraren Nazioarteko Eguna dela eta, hainbat erakunde publiko eta elkarte hainbat jarduera egiten ari dira, gaixotasunari buruz kontzientziatzeko eta informatzeko. Kasu guztietan, iturri guztiek diote detekzioa eta prebentzioa funtsezko tresnak direla Alzheimerraren aurka borrokatzeko.
Hala, Quidak (gizartean eragina duen eta Estatuan kalitatezko etxez etxeko arreta eskaintzen duen enpresa) Euskadin eta Espainian gero eta handiagoa den gaixotasun horren detekzioak eta prebentzioak duten garrantzia gogorarazten du. Halaber, patologia adinekoengan aztertzearen garrantzia nabarmentzen da. Ildo horretatik, enpresa honek jakinarazpen bat egin nahi izan du herritar guztiei jakinarazteko gaur egun gaixotasun neurodegeneratibo kroniko hori dela dementzia mota ohikoena, kasu guztien %60-80, hain zuzen ere. “Patologia hori duten pertsonen kopuruak handitzen jarraituko duela iragartzen duten hainbat azterketa”, nabarmendu dute. Hain zuzen, Espainiako Alzheimer Konfederazioaren arabera, Espainian milioi bat pertsona baino gehiago daude gaixotasun horren eraginpean. Halaber, 2050ean gaixo kopurua bi milioi pertsonarengana hurbilduko dela zenbatetsi da. “Datuek adierazten dutenez, gaixotasun hori gero eta handiagoa izango da Espainian, baina baita gainerako herrialdeetan ere. Osasunaren Mundu Erakundearen arabera, 60 urteko edo hortik gorako biztanleria orokorraren % 5-8k dementzia du une jakin batean. Gainera, munduko dementziak 50 milioi pertsonari eragiten diela adierazten du, eta dementzia duten pertsonen kopuru osoa 2030ean 82 milioi eta 2050ean 152 milioi izatera iritsiko dela aurreikusten da”. Ildo horretatik, Quidak Alzheimerra garaiz antzematea eta prebenitzea oso garrantzitsua dela gogorarazten du, egoera goiztiarrean diagnostikatu ahal izateko eta sintomak gutxitzeko eta gaixotasun horrek eragiten duen narriadura kognitiboa, emozionala, konduktuala eta soziala moteltzeko behar diren neurriak hartzeko. Virginia Martín psikologoak (psikogerontologian espezializatua eta gizarte-erreferentea) azaltzen du gaixotasun hori prebenitzen lagun dezaketen hainbat ekintza eta ohitura-aldaketa daudela, hala nola dieta askotarikoa eta orekatua izatea, ariketa fisikoa erregulartasunez egitea, arrisku kardiobaskularreko faktoreak kontrolatzea, hala nola kolesterola, hipertentsioa, diabetesa edo obesitatea. Gainera, pisu osasuntsua izatea eta lo indarberritzailea izatea gomendatzen du. Halaber, estresa eta tabakoa saihestearen garrantzia aipatu du. Horregatik, profesionalak adierazten du funtsezkoa dela adimena aktibo mantentzea, ahalegina eta ikaskuntza eskatzen duten erronkak eskainiz, hala nola, hizkuntza berri bat ikastea edo musika-tresna bat jotzea. Gainera, garrantzitsua da bizitza sozial aktiboa izatea, lotura neuronal aktiboei eusteko. Nabarmendu duenez, ohitura horiek guztiek hobetu egiten dute pertsonaren bizi-kalitatea eta ongizatea, eta, gainera, gaixotasun horri aurrea hartzeko balio dute.
Bestalde, Alzheimerraren patologiari ekitea funtsezkoa da zaintzaile profesionalarentzat eta zaintzaile informalarentzat; izan ere, askotan, zaindutako pertsona ez da jabetzen haren egoeraz, eta familiak hautematen du gero eta okerrago doala, ezinbestekoa baita gaixoari laguntzeko. Virgina Martinen arabera, “zaintzaile gisa, batez ere, gaixoarekin nola komunikatu edo harremanak izaten jakin behar dugu”. Alde horretatik, kudeaketa horretarako hainbat tresna eta baliabide erabilgarri nabarmentzen dira. Adibidez, azaltzen du garrantzitsua dela pertsona motibatuko duten gai interesgarriak bilatzea edo egin beharreko jarduerei buruzko iritzia eskatzea. Horrek lagunduko du haren funtzio kognitiboak estimulatzen eta autonomiaren eta independentziaren zentzua mantentzen. Gainera, garrantzitsua da pertsonak parte hartzeko eta hitz egiteko denbora ematea. Profesionalaren ustez, garrantzitsua da gaixoaren esaldiak ez amaitzea, baldin eta blokeoa ez badauka. Halaber, garrantzitsua da zentzumen guztiak erabiltzea elkarrizketa bat gogoratzen eta hasten laguntzeko; argazki zaharrak erakustea ere komeni da, egoera atseginak gogoratzeko, eta hitzezko komunikazio leuna erabiltzea, besteak beste.
Ekintzak
Erakundeek ere lan egiten dute gaixotasun horretarako. Adibidez, duela egun gutxi Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburu Beatriz Artolazabalek parte hartu zuen AFARABA, Arabako Alzheimerra eta beste dementzia batzuk dituzten pertsonen senide eta lagunen elkartearen 30. urteurrena ospatzeko ekitaldian. Bere hitzaldian, Artolazabalek parte hartu zuen bertaratutakoekin partekatu du gaixotasun gogor horren esperientzia pertsonala; amonak eta amaginarrebak ere izan zuten alzheimerra. Oso hunkituta, gogora ekarri zuen “lehen uneetako gogortasuna, familia osoaren nahasmena zela eta, ezagutzen genuen amama izateari uzten hasi zenenean”. Sailburuak “mendekotasuna eta zainketen beharra” ere azpimarratu zuen baita “zaintzaileak oxigenatzeko uneak bilatu beharra” ere. “Zaintzaileei bermatu behar diegu zainketa horiek bateragarriak direla atseden negoziaezinarekin eta beren bizitza pertsonal eta profesionalen gainerako dimentsioekin”, ondorioztatu zuen Beatriz Artolazabal Eusko Jaurlaritzaren sailburuak.