Donostiako Piratak: 20 urtez festa eraldatzen

Donostiak ez du Aste Nagusi bakar bat. Orain dela 20 urte, 2003ko abuztuaren 11n, Donostiako Piratak hiriko jaien eredu alternatibo bat, jai herrikoiena, aldarrikatzeko uretaratu ziren lehen aldiz. Ordutik, urtero atera dira badia abordatzera, hutsik egin gabe, Aste Nagusiaren ereduaren eraldaketa posiblea dela frogatuz.

Biba festa! Biba eraldaketa! lelopean, haien urteurrena ospatzen ari diren honetan, Piratek beraien helburua ez dela aldatu aldarrikatu nahi izan dute: Donostiatik “bota egin” nahi dien hiriaren zati horri aurre egiteko eta komunitate herrikoia indartzeko tresna festa izango da beti. Eta festen osagai nagusietako bat musika denez, kantak izango dira aurtengo protagonistak.

Baina Piraten jaialdian, beste funtsezko osagaia eraldaketa soziala izan da beti. Beraz, aurten Ezkila kapitaina eta Matti laguntzailea euren txalupa Donostiako kaian amarratzen dutenean, festaz gain balioak ekarriko dituzte besapean.

Festa hauen txupinazoa botatzeko ohorea Piraten baloreekin bat egiten duten kolektibo herrikoi desberdinena izaten da, eta oraingoan Bilgune Feministako kideak izango dira jaiei hasiera emateaz arduartuko direnak. Izan ere, Piraten antzera, 2022an, 20 urteko jarduna beteko du kolektibo feminista honek Euskal Herri burujabe eta parekide baten aldeko borrokan.

Azken finean, eraldaketa soziala da Aste Nagusi Pirataren helburu nagusietako bat. Antolakuntzarentzat, “festa ez da gertakari isolatu bat”, jaiak ospatzen dituen gizartearen errealitatea islatzen dute eta, aldi berean, hauen antolaketan eta partaidetzan sortzen diren loturak eraldatzaileak izan daitezke.

Astebeteko programa

Pandemiak baldintzatu dituen bi urteen ondoren, Piratek aste osoko egitaraua berreskuratuko dute datozen egunotan. Horretarako, Flamenkan zein Donostiako beste zenbait txokotan mota askotariko ekintzak aurreikusten ditu programa alternatiboak: muxikoak, bertso saioak, kalejirak, elektrotxaranga, jolasak, herri bazkariak… Mugimenduaren ikur bihurtu den abordaia bueltan izango da ere bai. Abuztuaren 15ean, beraien baltsekin aterako dira Piratak badietako uretara.

Haurrentzat pentsatutako jarduerak ere antolatu dira programa honen baitan, txikiek partxea jan-tzi eta pirata sentitzeko aukera izan dezaten. Haientzat propio antolaturiko egitaraua izango dute ostegunean, hilaren 18an: erromeria, jolasak, bazkaria eta abordatze txikia.

Tokiko musikariak 

Flamenka eta Trinitate plaza guneetan musika eskaintza oparoa prestatu dute Piratek datozen egunotako gauetan. Bertako musikariei lehentasuna emanez, kartel anitza, euskalduna eta parekidea osatu dute.

Alde batetik, Piraten festen filosofiarekin aspalditik bat egin duten taldeak gehitu dira kontzertuen programaziora: adibidez, La Jodederea, Skakeitan (bere agur biran murgildurik daude) edo Aste Nagusi honetarako berriz bildu den 3gabe2 taldeak.

Bestalde, orain dela gutxi osatu berri diren Merina Gris zein Alargun Beltzak, edo Herenegun eta Onki Xin taldeen gisako banda gazteak izango dira ere Piraten programazioaren kontzertuetan. Ohiko kontzertu eredutik aldenduta, Broken Brothers Brass Band, DJ Miau eta Lagunak edota Brava-k eskainitako ikuskizunez gozatzeko aukera izango da ere.

Kontzertuen programaz gain, musikak protagonismo berezia izango du Aste Nagusi Pirata honetan. Izan ere, jai alternatiboen 20. urteurrena ospatzeko, Physis versus Nomos taldeak abesti ofizial bat sortu du Piratentzako: Aurtzaka goaz. Ez da festa hauetarako konposatzen den lehenengo kanta:2004. urtean Abordatzera kaleratu zuten Jon Elizalde Goñi musikariaren eskutik, eta 2012. urtean, jai herrikoien aldeko mugimenduak hamar urte betetzen zituela eta, Mundu berri baten mapa plazaratu zuten, Gaztelumendi anaien eta Skakeitan taldearen eskutik.

Jai feminista

Donostiako festetan eraso sexistei aurre egiteko protokoloetan sakontzea Piraten kezketako bat izan da beti. Erasoak salatzeko eta artatzeko Puntu More bat jarri zuten martxan osasun krisiaren aurretik ospatu ziren jaietan, eta azkar bihurtu zen erreferentziazko zerbitzu bat. Izan ere, 2019an Piraten gunetik kanpo getatutako eraso matxista ugari salatu ziren bertan.

Hala ere, erasoen ostean arreta hobea ematen jarraitu nahi dute Piratek, eta horregatik aurten Donostiako Udalari eskaera eta proposamen konkretua egitea erabaki dute:hirian zehar erreferentziazko zenbait gune martxan jartzea. Hilabetetako elkarlana eta gero, Udalak lehen aldiz sala-tze beharrei kalean erantzungo die, Bulebarreko ohiko puntu informatiboan. Piratentzako planteamendu honek “hutsuneak” baditu ere (“hirian gune bakarra izango da, profesional gutxirekin”), argi utzi nahi dute gunearen koordinazio eta osaketan laguntzeko prest daudela. Datozen urteei begira ere, arreta osoagoa eta feministagoa artikulatzeko konpromisoa adierazi dute “inolako erasorik gabeko jaiak izan ditzagun”.