Elkartasun tantak hiritik zehar Nor izan daiteke odol-emailea?

elkartasun-tantak dira. Tantaz tanta, bizitzak salbatzeko. Osakidetzak elkartasunerako deia egiten jarraitzen du eta herritar guztiei odola ematen jarraitzeko eskatzen die, baita jaiegunetan eta Aste Santuan herritar askok dituzten oporretan ere. Izan ere, autobus mugikorrak hiriko hainbat auzo eta tokitatik pasatzen dira, herritar guztiei gogorarazteko gaixoen bizitzak salbatzea denon esku dagoela.

"Odola ematea oso erraza eta segurua da, ez du min ematen eta profesional espezializatuek egiten dute. Emaileari ez dakarkio inolako arriskurik; lurralde guztiko gaixoei, berriz, sendabidean aurrera egitea dakarkie. Aldi oro behar izaten da odola eta, hortaz, aldi oro eman beharko da odola". Egunero, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako ospitaleek eta klinikek odola edo odolaren osagaiak behar izaten dituzte gaixoak zaintzeko, ebakuntza gehienek eta tratamendu mediko askok transfusioak behar izaten baitituzte. Horregatik, "medikuntzaren eta teknologiaren aurrerapenak gorabehera, oraingoz odola ez da fabrikatzen eta, hortaz, pertsonen odol-emate altruistak dira odola lortzeko iturri bakarra. Gainera, odolak eta odolaren osagaiek bizialdi mugatua dute". DIARIO DE NOTICIAS DE ÁLAVA egunkarian Aiala Elorza Araban odol-ematea sustatzeko arduradunak azaldu duenez, garrantzitsua da ahal den guztietan odola ematea eta ospitaleek odol-biltegiak beterik izan ditzaten laguntzea. Hori dela eta, egun hauetan, odola emateko erabiltzen diren autobus mugikorrak hiriko auzo eta eremu desberdinetatik paseatzen dira, baita Arabako herrietatik ere, elkartasunerako deia egiten jarraitzeko. "Egunean 400 odol-emate inguru behar dira Euskadiko ospitale guztietan laguntzeko", azaldu du. Hau da, egunean 400 pertsona inguru hurbildu eta odola eman behar dute, behar dutenei laguntzeko. Herritar batek odola ematen duen bakoitzean, litro erdi odol inguru kentzen zaio, eta emate horrekin hiru pertsona ezberdin ere lagundu daitezke. Odol-emailea berehala berreskuratzen da. Izan ere, ordu batzuetan ur nahikoa edanez gero, ateratako odolaren kopuru handi bat berreskuratzen dela azaltzen du profesionalak. Odol-emaileei egunero ateratzen zaien odola Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako ospitaleetara iristen da, eta ez du bakarrik lan- edo trafiko-istripuak izaten dituzten pertsonen bizitza salbatzen; egunero hainbat proba egiten dituzten gaixoen bizitza ere salbatzeko balio du. Izan ere, odol-ematea ez da ezbeharrekin edo larrialdiekin lotuta egon behar halabeharrez; eguneroko eta ohiko ekintza izan behar da herritarren bizitzetan. "Odola aldizka ematen badugu bakarrik izango dugu odol nahikoa eta segurua stocken". Ildo horretatik, profesionalak dio odola beharrezkoa dela edozein esku-hartzetan pazienteen bizia salbatzeko. Adibidez, erditzeetan: "Dena normaltasunaren barruan badago, ez da odola behar. Baina erditze batean konplikazioak sortzen badira, odola garrantzitsua da, batzuetan beharrezkoa baita amari odol-transfusioak egitea bizia salbatzeko", dio. Edozein pazienterentzat programatutako operazio batean ere garrantzitsua da odol-erreserbak izatea. Medikuak ebakuntza egin baino egun bat lehenago, ebakuntza hori programatu eta ebakuntza-gela, materialak eta zenbait litro odol erreserbatzen ditu, profesionalak azpimarratu duenez ildo horretan.

"Odol nahikoa ez badago, ez dira ebakuntzak egiten", azaldu du. Horregatik, egunero garrantzitsua da herritarrek autobus mugikorrekin elkartzeko guneetara joaten laguntzea. "Odol-emate bakoitzetik hiru osagai ezberdin lortzen dira, bakoitzak erabilera ezberdinak ditu, eta haiekin hamaika gaixo ezberdini lagun diezaiekegu".

Gainera, odolak eta bere osagaiek bizitza mugatua dute: Hematien kontzentratuak 42 egun kontserbatzen dira; plasma, izoztuta, hiru urtez gorde daiteke, baina etengabe erabiltzen da botikak egiteko eta plaketak bost eta zazpi egun artean gorde daitezke.

Hala ere, ospitaleetan odola egunero erabiltzen da: datuen arabera, Euskadin bost minutuan behin norbaitek odola behar du. "Odola etengabe behar dugu, eta, beraz, odol-emateek ere hala izan behar dute. Odol-premia etengabea dugu gure erkidegoko gaixo kronikoak, ebakuntza kirurgikoak eta istripua izan dutenak artatzeko. Odolaren edo haren osagaien transfusioa ezinbestekoa da egungo osasun-arretan. Bizi-itxaropena handitzeak, medikuntza intentsiboko unitateak sortzeak eta lehen berreskuraezintzat jotzen ziren gaixo batzuen behar garrantzitsu eta etengabeek odol-eskaria gero eta handiagoa izatea eragiten dute".

Zergatik izan odol-emailea? "Odola emateak eguneroko ekintza izan behar du, autosufizientzia eta segurtasuna emango diguna, eta gure ospitaleak dituzten beharrei erantzuteko odol-osagaien eskuragarritasuna bermatu behar du", azaltzen dute Osakidetzatik. Gogoratu gizonek urtean 4 aldiz eman dezaketela odola eta emakumeek 3, betiere odol-emateen artean bi hilabeteko tartea errespetatzen bada. Plasmaren kasuan urtean 25 aldiz eman daiteke. "Odola emanez gure osasun-sistema sustatzen dugu eta gure gaixoak sendatzen ditugu; gure komunitatea hobetzen dugu eta jasangarriago eta solidariagoa egiten dugu eta gure osasuna partekatzen dugu ez daukatenekin", gaineratzen dute.

Laguntzen jarraitzeko, autobus mugikorra hiriko hainbat lekutan egongo da egunotan. Adibidez, Konstituzio plazatik eta Arka plazatik igaro ondoren, datozen egunetan Iparraldeko gizarte-etxean kokatuko da, katedral berrian edo bastiturri kalean, besteak beste. "Garrantzitsua da herritarrak odola ematera bultzatzea. Badakigu urteko garai guztiak ez direla onak. Hilabete batzuetan errazagoa da egunean 400 odol-emate horietara iristea, eta beste hilabete batzuetan ez da hain erraza izaten", onartu du adituak.

Adibidez, apirila ez da hilabete ona izaten, zehaztu duenez, batez ere herritar askok opor-egun batzuetan kanpora atera eta bidaiatzea aukeratzen dutelako. Eta horregatik, egun hauetan, oporrak direla eta, autobus mugikor hauek inoiz baino ikusgarriago daude, herritarrei egunero odola emateko beharra gogorarazten jarraitzeko.Elkartasunak tantaz tanta ematean datza, kasu horietan odol-tanta bakoitzak, odol-emate bakoitzak eta herritarren ekarpen bakoitzak herritar gaixoenbizia salba baitezake.

Nor izan daiteke odol-emailea?

Horretarako baldintzarik badago? Baldintza gutxi daude, baina kontuan hartu behar dira alderdi batzuk, Aiala Elorza profesionalak azaltzen duenez.

"Odola eman dezakezu 18 eta 65 urte bitartekoa bazara (60 urte lehenengo aldiz balitz), 50 kilo baino gehiago pisatzen baduzu eta osasuntsu bazaude", kontatzen du. Emakumeek, urtean, hiru aldiz eman dezakete odola eta gizonek, askoz jota, lautan. Odola ematean, mediku batek egingo dio galdeketa txiki bat emaileari. Horrez gain, beste alderdi batzuk ere egiaztatuko zaizkio, eta, horren guztiaren emaitzatik abiatuta, medikuak erabakiko du une horretan herritarrak odola eman dezakeen ala ez. Askotan, beste une batean itzultzea gomendatzen zaie. Adibidez, emakume askok, dituzten hilerokoagatik, anemia izateko joera izaten dute. Kasu horietan, medikuak ez du aholkatzen odola ematea, nahiz eta kasu eta egoera bakoitza une bakoitzean zehaztasunez aztertzen den.

Bestalde, odol-emaileei gomendatzen zaie beti zerbait jan eta gero joatea. Odola atera ondoren, garrantzitsua da egunean zehar ur asko edatea; izan ere, horri esker, emaileak denbora laburragoan berreskuratuko du bere odol-kantitatea. "Odola ematea oso erraza eta segurua da, ez du min ematen eta profesional espezializatuek egiten dute. Emaileari ez dakarkio inolako arriskurik; lurralde guztiko gaixoei, berriz, sendabidean aurrera egitea dakarkie. Aldi oro behar izaten da odola eta, hortaz, aldi oro eman beharko da odola. Egunero, Euskadiko ospitaleek eta klinikek odola edo odolaren osagaiak behar izaten dituzte gaixoak zaintzeko, ebakuntza gehienek eta tratamendu mediko askok transfusioak behar izaten baitituzte", gogorarazten dute Euskadiko Odol Emaileak elkartetik web orrialdean.

odola "Odola ez da fluido bat, ehun bat baizik. Odol osoa, zatikatu ostean, 3 osagaitan banatzen da: globulu gorriak (hematieak), plaketak eta plasma. Odol-emate bakoitzetik 3 odol-osagai hauek lortzen ditugu, bakoitzak erabilera ezberdinak ditu, eta 3 gaixori lagun diezaiekegu", gaineratzen dute. Horregatik, emaile batek bizitza asko salbatzen lagun dezake.

xEHETASUNEZ

Zergatik eman behar dugu odola? Aurrerapen mediko eta teknologikoak egin badira ere, oraingoz, "ezin dugu odola egin eta pertsonen donazio altruistei esker baino ezin da lortu".

Zenbat pertsonari lagun diezaioket odola emanez? Odol-emate bakoitzetik hiru osagai ezberdin lortzen dira, bakoitzak erabilera ezberdinak ditu, eta haiekin hamaika gaixo ezberdini lagun diezaiekegu. Odolak eta bere osagaiek bizitza mugatua dute: Hematien kontzentratuak 42 egun kontserbatzen dira; plasma, izoztuta, 3 urtez gorde daiteke, baina etengabe erabiltzen da botikak egiteko eta plaketak 5 eta 7 egun artean gorde daitezke.

Zenbat denbora behar da odola emateko? "Zuretzat odola ematea une bat baino ez da, baina gaixo askorentzat haien bizitza eta ilusioak berreskuratzea da. Odola ematea ekintza erraza eta segurua da, ez du minik ematen eta profesionalek lagunduta ez du arriskurik zuretzat; gainera, jasotzailearen hobetze-prozesuan aurrerapen handia da".

Odol-emailea izatea."Odola emateak eguneroko ekintza izan behar du, autosufizientzia eta segurtasuna emango diguna, eta gure ospitaleak dituzten beharrei erantzuteko odol-osagaien eskuragarritasuna bermatu behar du", azaltzen dute Osakidetzatik. Gogoratu gizonek urtean 4 aldiz eman dezaketela odola eta emakumeek 3, betiere odol-emateen artean bi hilabeteko tartea errespetatzen bada. Plasmaren kasuan urtean 25 aldiz eman daiteke. "Odola emanez gure osasun-sistema sustatzen dugu eta gure gaixoak sendatzen ditugu; gure komunitatea hobetzen dugu eta jasangarriago eta solidariagoa egiten dugu eta gure osasuna partekatzen dugu ez daukatenekin", ondorioztatu dute elkarteko kideek.