Gertakariz betetako balantzea

Gutxienez 60 hilketa edo dolozko hilketa, 6.000 salaketa familia-eremuko tratu txarrengatik, 180 sexu-erasoengatik edo 400 emakume baino gehiago laguntza eske bikotekideek edo bikotekide ohiek eraso egiteagatik, hau da, genero-indarkeriagatik. 2022. urtea, hain zuzen ere, albisterik txarrenarekin amaitzen da; Bilbon ustez bikotekideak hildako emakume batekin. DIARIO DE NOTICIAS DE ÁLAVAegunkariak balan-tze beltzenean 2022. urtea nola igaro den errepasatu du erreportaje honetan.

Zehazki, 2022an ixteko azken gertaera duela egun gutxi gertatu zen, Rebeca, 45 urtekoa, bere negozioan bertan hil zutenean, Bilboko San Frantzisko kaleko taberna batean, ustez bere bikotekidearen esku. Emakumearen gorpua indarkeria zantzuekin aurkitu zuten, eta, handik gutxira, Bilboko Udaltzaingoak 44 urteko gizon bat atxilotu zuen, egun Basauriko espetxean dagoena. Oraingoz, ez dago argi zer gertatu zen, baina, dirudienez, atxilotuak aurrekariak zituen aurreko bikote bati erasotzeagatik. Kontatutako kasu hau, zoritxarrez, ez da kasu isolatu bat, eta estatistikek hala froga-tzen jarraitzen dute. Hilketa gertatu baino egun batzuk lehenago, beste emakume bat erori zen Calahorrako bigarren solairuko leihotik (biktimak, 32 urteko emakume batek, bizirik irautea lortu zuen, baina urgentziaz eraman zuten Santiagoko ospitalera, Gasteizera, larri, ustez bikotekideak bultzatuta). Oraingoz, ustezko genero-indarkeria delituagatik akusatua aske utzi dute, karguekin. 45 urteko gizon bat da.

Urtea genero-indarkeriak markatuta amaitzen da, baina nabarmen-tzekoa da modu berean hasi zela. Otsailaren 28an, 29 urteko gazte bat atxilotu zuten Gasteizen, ustez bikotekide ohiari eraso egiteagatik. Bikotekide ohiak laguntza medikoa behar izan zuen Txagorritxuko ospitalean, hainbat zauri sendatzeko.

Zenbakiei dagokienez, nabarmendu behar da Eusko Jaurlaritzako Segurtasun Saila 2022ko delitu-estatistikak ixteko lanean ari dela gaur egun, baina, oraingoz, eta urteko azken balantzearen faltan, estatistikek genero-indarkeriako kasuen gorakada islatzen dute. Hala, Er-tzaintzak eskuartean dituen zenbakien arabera, 2022ko urtarriletik irailera bitartean, Araban 409 emakumek salatu zuten Ertzaintzaren aurrean bikotekideek edo bikotekide ohiek eraso egin zietela. Euskadin, datuek gora egin dute: 2.571 emakumek salatu zuten genero-indarkeria, hau da, aurreko urteko aldi berean baino % 15,45 gehiagok. Sexu-askatasunari dagokionez, Araban 61 salaketa jaso ziren, Bizkaian 207 eta Gipuzkoan 121. Guztira, Euskal Autonomia Erkidegoan %26tik gora igo zen emakumeen aurkako delitu-mota hori.

Gainerako estatistikei eta delitu-motei dagokienez ere, datu positiboagoak daude, beheranzko joerarekin. Esate baterako, %20 inguru jaitsi da tortura edo osotasunaren aurkako arau-haustea (familia-eremuan ohikoak diren tratu txarrak edo torturaren edo osotasunaren aurkako hainbat arau-hauste biltzen dira hemen). 2021eko urtarriletik irailera, 181 kasu erregistratu ziren guztira Araban, eta aurtengo aldi berean 151 kasu. Euskal Autonomia Erkidegoko datuak biltzen dituen balantze orokorrean ere jaitsiera orokor hori erregistratu da, ia ehuneko sei puntu gutxiagorekin. Bestalde, Araban erregistratutako hilketak ere %50 gutxitu dira urteko lehen bederatzi hilabeteetan, 2021ean zor-*tzi hilketa izatetik aurten lau hilketa izatera igaro baitira. Bizkaian, urte batetik bestera, 29 hilketa kopurua mantendu dira eta, eta Gipuzkoan, berriz, zazpi kasu gehiago, 20 izatetik 27 izatera igaro da, Ertzaintzako datuen arabera.

Horri dagokionez, Gipuzkoan gertatutako azken hilketa, zoritxarrez, orain dela egun gutxi izan zen. Hain zuzen ere, Eguberri goizaldean, Lukas Aguirre, 24 urtekoa, diskoteka baten irteeran hil zuten, Donostia erdialdean, bi labankada jaso ondoren, horietako bat lepoan. Egun horretan bertan, Ertzaintzak bi gizon eta emakume bat atxilotu zituen.

Lapurretak

Lapurretak izan dira 2022an gehien irakurri diren titularretakoak. Lapurretak pisuetan, etxe independenteetan, garajeetan eta autoetan. Delitu hauek aktibo jarraitu dute urteko 365 egun hauetan.

Bereziki, garajeetan egindako lapurretak izan dira gehien errepikatu diren albisteetakoak erregistratutako delituei dagokienez, eta Ertzain-tza eta Udaltzaingoa ehunka kasuren atzean aritu dira lanean. Esate baterako, uda baino lehenago, ikerketa bateratu baten ondoren, Gasteizko polizia-kidegoek gizon bat atxilotu zuten, Arabako hiriburuko garajeetan aparkatutako ibilgailuetan lapurtzea egotzita. Bi polizia-kidegoek jasotako salaketa guztietan delitu-eredu bera zegoela ikusi zuten: gertakarien egilea garajeen barrura sartzen zen eta aukeratzen zituen ibilgailuen atzeko leihatila hausten zuen. Horrela, barruan sartzen zen, aurkitzen zituen baliozko objektuak eta eskudirua lapurtuz. Gertakarien garrantzia ikusita, Er-tzaintzak eta Udaltzaingoak ikerketa bat abiarazi zuten elkarrekin, lan hori aurrera egin eta gero, azkenik, 31 urteko Lakuako gizon bat atxilotu zuten.

Datuetan, Araban, urtarriletik irailera bitartean, etxebizitzetan indarra erabiliz egindako lapurretak 168 kasutik 213ra igo dira, hau da, %26 baino gehiago. Ildo beretik, beste dependentzia batzuetan edo etxebizitzari erantsitako geletan indarra erabiliz egindako lapurretak ere igo egin dute, 84 kasutik 208ra, hau da, % 147 baino gehiago. Horregatik guztiagatik, eta lapurretak ugaritu egin direnez, iaz, Ertzaintzak eta Udaltzaingoak hainbat ikerketa egin behar izan dituzte lapurrak geldiarazteko eta estatistika hori geldiarazteko, hazten jarraitzen baitu. Beste lapurreta mota batzuk ere gertatu dira. Ildo horretan, DIARIO DE NOTICIAS DE ÁLAVA egunkariak aurreko edizio batean kontatu zuen bezala, Gasteizko Udaltzaingoak sei pertsona atxilotu zituen azaroan hainbat lapurretengatik, guztiak Arabako hiriburuan. Lehenengo gizona Badaya kalean zebilen oinezko bati diru-zorroa lapurtzeagatik atxilotu zuten. Lekuko bat pertsona horri laguntzera joan zen, eta adierazi zuen 19 urteko lapurrak mehatxatu eta eraso egin ziola biktimari. Bigarren atxilotua 21 urteko gizonezko bat izan zen, merkataritza-gune bateko langileek zapatilak lapurtzen harrapatu zutena. Beste atxiloketa batzuen artean, 49 urteko gizon bat eta 43 urteko emakume bat atxilotu zituzten hiriko saltoki batean, diru-zorro bat lapurtu ostean. Kasu horiek estatistiken barruan geratu diren kasu batzuk baino ez dira, eta oraindik ere hirian egunero dauden lapurreten kopuru handia islatzen dute. Izan ere, balantzeen arabera, saltokietako lapurretak ohikoagoak dira Bizkaian Gipuzkoan eta Araban baino; hala ere, Araban gertatzen dira kosturik handienak, 1.284 euroko batez besteko balioa baitute lapurreta bakoitzeko; Gipuzkoan, berriz, 1.096 eurokoa da, eta Bizkaian 1.070 eurokoa. Hala jasotzen zuen Unespa aseguru-etxeak 2021ean saltokietan egindako lapurretei buruz egindako txosten batek.