Olatz Perez de Viñaspre (Gasteiz, 1987) izan da Gladys Sariaren II. edizioko irabazlea, eta PUNTUEUS eta UPV/EHUko Informatika Fakultatearen eskutik jaso du saria. Epaimahaiak aho-betez hartu zuen erabakia eta irabazlearen ibilbide akademiko oparoa eta gizarte erronka handiei erantzuteko egiten duen lana azpimarratu zuen. Gladys Saria PUNTUEUS Fundazioak eta UPV/EHUko Informatika Fakultateak antolatu dute, Gipuzkoako Foru Aldundiaren Berdintasunerako Organoaren babesarekin eta Danobatgroup industria-taldearen eta UPV/EHUko Berdintasun Zuzendaritzaren lagun-tzarekin. Lehiaketak euskal ingurune digitaleko edozein arlotan lan egiten duten emakume gazte berritzaile eta euskaldunak bila-tzen ditu, mundu teknologikoan erreferente berriak sortzeko eta gazteenen artean STEM bokazioak sustatzeko asmoz. Bigarren edizio honetan, baldintza guztiak bete-tzen zituzten 20 hautagaitza ebaluatu ditu epaimahaiak. Olatz Perez de Viñaspreren ibilbide akademikoari dagokionez, sistemen informatikan ingeniari teknikoa eta informatikan ingeniaria da, UPV/EHUko Informatika Fakultatean burutu zituen ikasketak. Ondoren, Hizkuntzaren Azterketa eta Prozesamenduko (HAP) masterra egin zuen, 2011-2013 urteetan. Azkenik, 2017an, Hizkuntzaren Azterketa eta Prozesamendua doktoretza programa bukatu zuen, Euskal Herriko Unibertsitateko Informatika Fakultatean, Donostian, hain zuzen.
Zorionak jasotako sariagatik. Gizonengan ohikoagoa den sektore eta lanbide batean egiten duzun ahalegina eta lana aitor-tzen duen saria.
Eskerrik asko, oso pozik nago jasotako sariagatik. Irabazlea nin-tzela esateko deitu nindutenean ez nuen inondik inora espero. Emozio handiarekin hartu nuen albistea Hala ere, aintzatespen hori eran-tzukizun gisa ere hartu dut. Sariak, besteak beste, gazteentzako informatika eta mundu digitaleko erreferenteak sortu nahi ditu, eta hori ere erantzukizuna da niretzat.
Gainera, emakumeentzako ikusmen-eredua zara.
Gizonezkoagoa den sektore batean lan egiten dut, bai. Sektore honek aspalditik du arazo hori, eta badirudi ez garela konpontzen ari. Unibertsitatean hasi nintzenean, informatika ikasten ari ginen hiru neska ginen. Batek bertan behera utzi zituen ikasketan. Gaur egun, Informatika Fakultateko irakaslea naiz, eta ikusten dut datuak ez direla asko hobetu.
Zerk geldiarazten gaitu karrera hau ez ikastean, informatikak berak erakartzen ez gaituelako edo gizonen ikasketei buruz dagoen rolagatik?
Nik uste dut denagatik dela. Mundu-mailako arazoa dela azpimarratu behar da, ez da Euskadin bakarrik gertatzen den arazoa. Ia ez dago neskarik informatika edo ikasketa erlazionatuak ikasten. Nire ustez, oro har, ez dute laguntzen lanbide honi lotutako estereotipoek. Informatikari batengan pentsatzen dugu, eta telesailetan erakusten digutena datorkigu burura: bideojokoak gustuko dituen mutil soziala, jendearekin harremanak izatea gustuko ez duena. Hau ez da erakargarria. Nire ustez, estereotipo horiek asko zailtzen dute egoera. Gainera, azpimarratu behar da gizonen eta emakumeen lana dela, eta, pixkanaka-pixkanaka, garrantzitsua dela emakumeak ere arlo horretan lan egitea emakumeen eta gizonen arteko berdintasunaren borrokan.
Praktikan, gizonezkoen rolekin zerikusia duen lana da?
Ez da, inondik ere, gizonaren rolekin zerikusia duen lana. Informatikaria izateko, analista izan behar duzu, pazientzia izan, arazoei konponbidea eman behar diegu; beraz, oso sortzailea izan behar gara lanbide honetan… Ez da ezertarako, rol maskulino horiek. Objektiboki, ez da gizonen lana, baina kontua da informatikako langile eta ikasle gehienak mutilak direla.
Zer proiektutan ari zara lanean gaur egun ikerketaren arloan?
Gaur egun, oso proiektu politak eta interesgarriak lantzen ari gara. Izan ere, azken urteotan itzulpen automatikoko proiektuetan aritu naiz lanean, eta orain ere ildo horretatik jarraitzen dut. Adibidez, Osakidetzarekin proiektu bat lan-tzen ari gara txosten klinikoetatik gaztelaniara automatikoki itzultzeko. Horrela, pazienteekin euskaraz hitz egiten ari diren medikuek txostenak euskaraz idatzi ahal izango dituzte. Euskaraz ez dakien beste mediku batek itzulpena behar badu, itzultzailearekin lor dezake. Gainera, beste proiektu interesgarri bat ere lantzen ari gara: zeinu-hizkuntzako itzulpen automatikoa. Europako proiektu bat da, eta ikerketa-talde askok parte hartzen dute bertan, eta hori da garatu nahi duguna. Zeinu-hizkuntza ahozko hizkuntzetara itzultzen duen aplikazio bat izango da. Proiektu konplexua da, baina ilusioz eta emozioz beterik gaude. Ikerketaren alderdi politena da, konpondu gabeko erronkei aurre egiten diegula. Ikertzen ari gara, produkziora eraman daitezkeen irtenbideak bilatzen.
Txikitatik gustatzen zitzaizun ikertzea?
Ez. Txikia nintzenean, haurrek ez genuen ordenagailurik etxean. Gogoan dut guk etxean izan genuen lehen ordenagailua… ilusio handia egin zidan eta ordenagailua izugarri gustatzen zitzaidan. Institutuan bagenuen informatika-klasea, eta ordenagailu bat erabili ahal izatea gustatzen zitzaidanez, hori ikasi behar nuela sartu zitzaidan buruan, informatika eta ikerketa zer ziren jakin gabe. Baina unibertsitateko karreran hasi eta hau zer zen jakin nuenean, maitemindu egin nintzen. Egun, nire lanbidea maite dut, ez naiz inoiz informatika ikasteaz. Unibertsitateko karrerako lehen urtean izugarri gustatu zitzaidan… Ez naiz damu-tzen informatika ikasteaz. Nire etxean lagundu zidaten eta hasieratik animatu ninduten. Beti izan naiz oso borrokalaria txikitatik eta hori ikasi nahi nuela esan nuenean animatu eta lagundu egin zidaten. Gaur egun, ikasketa hau ikastera animatuko nituzke neska guztiak. Gutxienez, proba dezatela. Baina nik behintzat neska guztiak animatuko nituzke lanbide hau ikastera.
Ikasketa zailak dira?
Ez, informatika edo antzeko ikasketak egitea oso interesgarria da. Baina onena animatzea eta probatzea da. Ikasketa horietan emakume gehiagok izena ematea, eta unibertsitate-ikasketak hasi ondoren gustukoa ez dutela ikusten badute, ikasketa horiek utzi eta beste batean izena ematera animatzea. Baina, gutxienez, probatu dezatela.