Tradizio erlijioso bati bultzada; bueltan da Aste Santua

Prozesioak dira Aste Santuaren bihotza Euskadin. Bilbo, Donostia eta Vitoria-Gasteiz bezalako hiriak erlijio eta debozio-sutsuz betetzen dira. Izan ere, mendeetan zehar egon diren kofradiek desfileak antolatzen dituzte. Parte-hartzaileek tunika tradizionalak janzten dituzte eta irudi erlijiosoak eramaten dituzte. Bilbon, adibidez, “Errukiaren Kristoa” ren prozesioa enblematikoenetako bat da, eta Donostian, berriz, “Ehorzketa Santuaren Prozesioa” nabarmentzen da.

Aste Santua ere euskal gastronomia aberatsaz gozatzeko unea da. Bakailaoa pil-pil erara edo potajeak bezalako plater tipikoak ohikoak dira familia-mahaietan garai honetan. Gainera, gozokiak (torrijak eta pestiñoak) oso ezagunak dira eta tokiko gozotegietan aurki daitezke.

Aste Santuko irudia.

Jarduera erlijiosoez gain, Aste Santuko esperientzia aberasteko kultur ekitaldiak antolatzen dituzte herri askok. Eliz musikako kontzertuak, arte erlijiosoko erakusketak eta haurrentzako tailerrak dira, besteak beste, egiten diren jardueretako batzuk. 2025ean, ekimen horiek hazten jarraituko dutela aurreikusten da, jai eta herritar giroa sustatuz.

Baina zer ospatzen da Aste Santuan? Zer programazio eta zer ekitaldirekin goza daiteke Euskadin? Erreportaje honek alderdi horietan sakonduko du.

ASTE SANTUKO EDIZIO BERRI BAT

Horrela, beste urte batez, Euskadik ia dena prest dauka Aste Santuaren edizio berri bat hartzeko eta Kristoren pasiorako urteroko ospakizun kristaua ospatzeko. Gasteizko, Gipuzkoako eta Bizkaiko Elizbarrutiek egitarau zabala antolatu dute eta egun gutxi barru hasiko da erlijio katolikoaren urteroko ospakizunik garrantzitsuena, Jesukristoren gurutziltzatzea ekarri duten egunak eta ondoren Pazko igandean berpiztuko diren egunak ospatuz.

Aste Santuko irudia. Pablo Viñas

Hala, euskaldunek Kristoren Lurreko azken uneak oroitzen dituen kristau festa ospatuko dute datozen egunetan: pasioa, heriotza eta berpizkundea. Fededun guztiak parrokietan antolatutako mezetara joan ahal izango dira eta hiri desberdinetako hainbat tokitan antolatu diren ospakizun ugarietan parte hartu ahal izango dute.

Aste Santuko artxiboko-irudia. Utzitakoa

“Jesusen pasioa, heriotza eta berpizkundea begiestea gure barrua Jainkoaren argitan begiestea da. Kofradiakideentzat, prestaketa, otoitz eta ahal den neurrian isiltasun eta barne biltze egunak dira. Beti ere, gutako bat egin zen Jainko batek gu maitatuko gaituelakoan. Egun hauek kristau egutegiko garrantzitsuenak dira, Erramu Igandetik Berpizkunde Igandera. Parrokia guztietan Pazko Hirurrena ospatuko da. Aste bizia”, azaltzen dute erreportaje honetan, Gasteizko Elizbarrutitik.

GERO ETA GAZTE GEHIAGO

Ildo beretik, iturri berberek azaltzen dutenez, gero eta gazteagoak dira kristau federa animatzen direnak egutegi nazionalean gorriz markatutako egun hauek ospatuz.

“Gaztea beti dago fedeari irekita, etorkizunera, norberaren identitatearen bila, bizitzara eta balioetara irekita dagoelako. Gazteek, Jesusen izenean, harantzago doan eta berehalako plazer-desirak baino infinituki gogobetegarriagoa den salbamen eta zoriontasun-desira sakona piztu behar dute haiengan. Bizitzaren zentzuari buruzko galderak, zintzoak badira, transzendentziara irekitzen duten espiralak dira beti”, baloratzen dute.

Horregatik, gero eta ohikoagoa da Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako gazteek prozesioetan parte hartzea, bai ikusle gisa, bai kofradietako parte-hartzaile gisa. “Ez da erraza baina belaunaldi erreleboa errealitate bat da jada penitentzia kofradietan. Gurekin parte hartzen duten pertsonen profilari dagokionez, aipatu behar da kofradietan aniztasuna erabatekoa dela. Hemen denak dira ongi etorriak… Errespetua, fedea eta pasioa erakustea besterik ez da eskatzen Aste Santuko ospakizun hauetan, azkenean Jainkoari loria emateko direnak”, adierazi dute.

Horrela, Aste Santua gorriz markatutako egunak dira egutegian eta horrek esan nahi du Euskadi planez betetzen dela arabar, bizkaitar eta gipuzkoar guztientzat, baita Euskal Autonomia Erkidegora euskal turismoa egiten duten bitartean pasio kristaua ospatzeko prest iristen diren turista guztientzat ere. Izan ere, Aste Santuan prozesio ugari eta ezberdinak egiten dira, eta kultur agenda zabala dago herritar guztientzat.

DATAK

Aste Santua urteko unerik berezienetako bat da Bilbo, Gasteiz eta Gipuzkoa bisitatzeko, tradizioa, kultura eta modernitatea uztartzen dituen hiria. 2025 honetan, Bizkaiko hiriburua alde guztietako bisitariak hartzeko prestatzen ari da, prozesio enblematikoekin, kultur ekitaldiekin eta gastronomiarekin.

Aste Santuko artxiboko-irudia. Utzitakoa

Adibidez, Aste Santuan, Euskadik bere alderik espiritual eta hunkigarriena zabaltzen du hiriko kalerik esanguratsuenak zeharkatzen dituzten prozesioekin. Ezagunenak hauek dira: Isiltasunaren prozesioa: Ostegun Santuan ospatzen da, eta prozesio hau iluntzean hasten da.

Bakardadearen prozesioa: Ostiral Santuan, prozesio ezagunenetako batek etorbide nagusiak zeharkatzen ditu.

Berpiztuaren prozesioa: Berpizkunde Igandeak Aste Santuaren amaiera markatzen du alaitasuna eta itxaropena ospatzen duen prozesio batekin, kolorez eta musikaz beteriko ekitaldi batekin.

Turismoa Euskaditik azaltzen dutenez, Bizkaian garai honetan bi dira herri erakargarrienak, bertakoek prestatzen dituzten ospakizun ikusgarriak direla eta: Balmaseda eta Bilbao. Gaur egun 500 lagunek baino gehiagok hartzen dute parte bertan. Ostegun Santuan hasten da ospakizuna, Azken Afaria, Baratzeko Otoitza eta Jesusen Atxiloketa antzeztuta. Ostiral Santuan, goizeko 9etan guardia erromatarrak danborrak jotzen ditu eta hortik aurrera Pilatosen Epaiketa, Judasen urkatzea eta Pasioaren bestelako tarte batzuk izaten dira, gurutziltzaketara arte, urrats bizidunen bidez.

Bilbon Donibane elizatik abiatzen da Aste Santuko prozesioa. Eliza hori hasiera batean Atxurin zegoen, Bilboko ospitalearen ondoan. Bilbon prozesioa 1554. urtetik egiten dute, Egiazko Gurutze Santuaren Kofradia sortu eta urtebetera.

Araban, berriz, bertatik azaltzen dutenez, Ostegun Santutik Pazko Igandera bitartean, Jesu Kristoren heriotza eta berpizkundea gogoratzeko, prozesioa egiten dute lurraldeko hiri eta herri askotan. Besteak beste, Gasteiz edo Guardiako prozesioetara joan zaitezke. “Eta Pazko Igandean Gesaltza Añanara, Mañuetara edo Lagranera joanda, Judasen Erreketa ikus dezakezu. Moredan su batean erretzen dute Jesus saldu zuen apostolua, ondoan bere laguna, Judesa, duela. Gasteizen, Ostegun eta Ostiral Santuetan, 300 bat nazaretar biltzen dira lau mende baino gehiago dituzten Isiltasunaren eta Jaunaren Hilobiratzearen prozesioen inguruan. Eta Erramu Igandean katedral berrian ospatzen den palmen bedeinkapenean hartzen dute parte fededunek”.

Azkenik, Azkoitian Aste Santua lasaitasunean egon eta hausnartzeko unea da, bai eta herriaren folklore aberatsa gozatzeko aukera ezin hobea ere, prozesioetan egiten dituzten erritoen bidez. Gaur egun egin ohi dituzten ekitaldien artean, Ostiral Santukoak dira azpimarragarrienak.

Kristoren hilkutxa eta Andre Maria Doloretakoa herriko kaleetatik eramaten dituzte, isiltasun sakonean; isiltasun hori apurtzen dituzten bakarrak armatus-ak dira, beren lantzak lurraren kontra jota. Hondarribian batez ere Ostiral Santuan eta Pazko Igandean egiten dituzte ospakizun handiak.

Herritar gehienek parte hartzen dute ekitaldietan. Ostiralean, arratsaldeko 17:00etan, Parrokia-elizan biltzen dira herritarrak Kristo gurutziltzatuaren jaitsiera ikusteko asmoarekin; bost metroko errezel beltz handi batek gordetzen du gurutzea. Seguran ere Aste Santua ospatzen jarraitzen dute egun. Ostegun eta Ostiral Santuetan prozesioak egiten dituzte. 

Gainera, Aste Santuan, familiek eta turistek atseden eta ospakizun egun horiek aprobetxatzen dituzte hirian zehar turismo ezberdinak egiteko. Zein leku eta toki bisitatu daitezke egunotan?

ATSEDEN EGUNAK

San Juan de Gaztelugatxe, Gaztelugatxeko Doniene, euskaraz, Euskadiko toki bisitatuenetako bat da egun hauetan. Harrizko zubi ikaragarri batek, 241 eskailerak eta ermita batek osatutako gotorlekuak planeta erdia konkistatu du. Bere konposizio bereziak eta kokapen pribilegiatuak Euskadiko lekurik ospetsuenetako bat bihurtu dute.

Horrez gain, Bermeoko Udalak, Turismo Bulegoaren bitartez, Bermeotik Gaztelugatxeko San Juanera joateko autobus zerbitzua eta bisita gidatuak antolatu ditu Aste Santuan, apirilaren 17tik 21era.

Hala, Udalak jakitera eman duenez, bisiten helburu nagusiak “garraio publikoa sustatzea, CO₂ emisioak murrizteko eta aparkatzeko arazoak saihesteko, Bermeora bisitariak erakartzea eta Gaztelugatxeko balio naturalak eta historikoak zuzenean jasotzea” dira.

Bisita gidatuak hiru ordukoak izango dira gutxi gorabehera, eta 09:30ean eta 11:30ean irtengo dira Lamerako autobus geltokitik. Erreserbak eskuragarri daude jada Udalaren webgunean.

Helduek 14 euro ordaindu beharko dituzte, eta 6 eta 16 urte bitartekoek 9 euro ordaindu beharko dute; 6 urtetik beherakoek, berriz, euro bat. Gehienez ere, 6 urtetik beherako bi haur joan ahal izango dira helduen erreserba bakoitzeko.